Εδώ και κάμποσο καιρό απασχολεί τα παιδιά μου το ενδεχόμενο μήπως πεθάνω. Κάποιος συμμαθητής τους έχασε τη μανούλα του κι έτσι συνειδητοποίησαν πως η απώλεια του γονιού δεν συμβαίνει μόνο στα παραμύθια, αλλά και στην πραγματική ζωή. Αναρωτιούνται επίσης με αγωνία «πού πάνε οι μαμάδες όταν πεθαίνουν» και «πώς μαθαίνουν από κει που είναι τι κάνουν τα παιδάκια τους».
"Μαμά και κόρη" από τον paintedhouse52, flickr
Δεν σας κρύβω πως όλη αυτή η συζήτηση, φυσιολογική για μικρά παιδιά, με φόρτισε αρκετά γιατί πάτησε τα κουμπιά των χειρότερων φόβων μου: του φόβου της απώλειας των γονιών και το τι θ΄απογίνουν τα παιδιά αν φύγω από τη ζωή. Προσπαθώντας να τα καθησυχάσω και να τους εξηγήσω όσο πιο απλά μπορούσα κάποια πράγματα, ένιωσα για λίγο ανυπεράσπιστη κι ασήμαντη μπροστά στα γυρίσματα της ζωής, στη μοίρα που μας υπερβαίνει και στην κοινή τύχη των ανθρώπων.
Αναλογίστηκα πόσο όμορφα καθησυχαστικό είναι να νιώθεις πως ακόμα είσαι – εκτός από ενήλικας με ευθύνες – και παιδί, αφού υπάρχουν κάπου οι γονείς σου, που σ΄ αγαπούν και νοιάζονται για τη φροντίδα σου. Και πόσο υποστηρικτικό και απελευθερωτικό είναι να μιλάς για τους φόβους και τις αγωνίες που σε βασανίζουν με τους άλλους ανθρώπους. Σαν να συνεισφέρουμε όλοι μαζί στο μοίρασμα του συλλογικού πόνου και της κοινής αγωνίας απέναντι στο αιώνιο μυστήριο της ζωής και του θανάτου.
"Εναστρος ουρανός" από το αρχείο της Sakaya Leone
Κι όσες και όσοι παρακολουθείτε τακτικά αυτό το ιστολόγιο γνωρίζετε ότι ο ποιητικός λόγος είναι αυτός που προτιμώ για να εκφράσω τα έντονα συναισθήματα, αυτά ακριβώς που ο φλύαρος νους μας συχνά ακινητοποιεί, εκλογικεύει ή απλώς αποσιωπά. Ο Γεράσιμος Μαρκοράς είναι ένας σπουδαίος ποιητής, όχι πολύ γνωστός στο ευρύ κοινό, που στο ποίημά του «Αθώοι φόβοι» απέδωσε συγκλονιστικά το διάλογο ανάμεσα στο παιδί και τον μπαμπά, την ώρα που ανοίγουν οι καρδιές, λίγο πριν το βραδινό ύπνο, γύρω από την απώλεια της μάνας. Σας το παραθέτω και είμαι σίγουρη πως θα συγκινηθείτε βαθιά, όπως κι εγώ, από το λυρικό αυτό συνδυασμό σπαραγμού και τρυφερότητας που μόνο ένας ποιητής μπορεί να μεταφέρει:
Παιδί: Θέλω τη μάνα.
Πατέρας: Επέταξε και στ’ άστρα πάει να ζήσει.
Παιδί: Πως τόσο μάκρος άρρωστη δυνήθηκε να σχίσει;
Πατέρας: Έχουν φτερούγες οι ψυχές.
Παιδί: Γιατί δεν τες απλώνει
τότε η δική μας, μην αυτή τρέξει τ’ αστέρια μόνη;
Πατέρας: Δεν είναι μόνη γύρω της φτεροκοπούν αγγέλοι.
Παιδί: Αν αγγελό της μ’ έλεγε, κοντά της θα με θέλει.
Πατέρας: Ω! δίχως κάλεσμα θεού, ψηλά κανείς δεν πάει.
Κοιμήσου τώρα, ησύχασε.
Παιδί: Και ποιος μου τραγουδάει;
Πατέρας: Εγώ πουλάκι μου.
Παιδί: Εσύ κλαίς.
Πατέρας: Οχι σ’ εμέ απιθώσου.
Ζάχαρη να’ναι ο ύπνος σου και μέλι τ’ ονειρό σου.
Παιδί: Νυστάζω. Από το πλάγι μου καθόλου μη σπαράξεις.
Δός μου το χέρι – σκιάζομαι μήπως και συ πετάξεις.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι για το πώς να μιλήσουμε στο παιδί για το θάνατο και πώς να διαχειριστούμε το θέμα της απώλειας: 1. http://www.parents.gr/forum/showthread.php?t=19353, 2. http://www.merimna.org.gr/Default.aspx?ID=89, 3. http://www.ygeiaonline.gr/index.php?view=article&catid=116:paid&id=2619:2010-02-03-08-21-54&format=pdf&option=com_content 4. http://www.ninemia.com.cy/index.php?option=com_content&task=view&id=4&Itemid=6, 5. http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_04/02/2011_376730, 7. http://www.ergotherapeia.com/grief_in_childhood.html
Newagemama.com 
Πραγματικά συγκλονιστικό… Αχ, Γεράσιμε Μαρκορά τι μου ‘κανες…
Αχ, newagemama, παρόλο που είναι καλό να το ‘χω σκεφτεί, να περιμένω (και να προετοιμάζω) αντίστοιχες ερωτήσεις, με συγκλόνισε…
Και σε μένα το ίδιο συμβαίνει…
ναι, τα παιδιά έχουν αυτούς τους φόβους… δεν τους είχαμε και μεις, άλλωστε;
Εμένα με βοήθησε πολύ το παραμύθι «η όμορφη Βασιλίσσα» (ή, επί το ελληνικότερον, Η Ωραία Βασιλική, εκδ. Καστανιώτη), ένα παλιό ρώσικο παραμύθι που το πρωτοάκουσα από κασσέττα στα αγγλικά, τριαντάρα ούσα, από μία παραμυθού… Το έχει πει ωραία και η Σάσα η Βούλγαρη (για όποιον την ξέρει)…
εκεί, η μαμά που πεθαίνει δίνει στην κόρη της την ευλογία της μέσα σε μία μικρή κούκλα, η οποία βοηθά το κοριτσάκι να ανταπεξέλθει σε δύσκολες συνθήκες…
θεωρώ οτι είναι μυητικό παραμύθι…
εγώ το λέω στις μικρές μου από χρόνια, το έχουμε πλέον και σε μία παλιά έκδοση με εικόνες του ρώσου ζωγράφου Μπιλίμπιν…
Εξαιρετικό φαίνεται αυτό το βιβλίο, θα το ψάξω! Ευχαριστω!
πωπω… τι να πω. Μας αποτελείωσες!
Εχω κι εγω αποτελειωθεί ήδη!
Κι εγώ έχω τους ίδιους προβληματισμούς. Ο μεγάλος έχει αρχίσει και κάνει κάποιες ερωτήσεις. Σε λίγο θα βρεθώ στη θέση που έφερα το δικό μου πατέρα αρκετά χρόνια πριν. Βρε πως γυρίζει ο καιρός…
Καταπληκτικό το ποίημα… 😉
Σε λίγες σειρές ο ποιητής τα λέει όλα κι ακόμα περισσότερα…
Ti ωραίο το «καθόλου μη σπαράξεις» κι όταν το διάβασα την πρώτη φορά, διάβασα «απαράξεις» καθόλου δόκιμο, αλλά μπορεί να ταίριαζε στον Ρο¨ϊδη.
Τάχω περάσει κι εγώ, καταλαβαίνω τους διαλόγους, την φόρτιση και το άγχος για όλες τις πλευρές.
Ψύχραιμη σε βρίσκω μανούλα. Μάλλον το φιλοσόφησες, ε? Ο παλιός είναι αλλιώς!
Πλάσματα ατελή οι άνθρωποι, «ταλαοί βροτοί, ανέρες εικελόνειροι», όπως λέει ο παππούς Αριστοφάνης στους Όρνιθες-αθέλητα τον τελευταίο καιρό προβάλλεται εντός μου σε στιγμές παραπλανητικής ξεγνοισιάς η εξής σκηνή: μια υπέργηρη μάνα σκυμμένη στο κρεβάτι του επίσης ηλικιωμένου πια τέκνου της να του λέει «μην πεθαίνεις παιδί μου, δεν θα πεθάνω, δεν θα πεθάνω».
Η μάνα που θέλει να κάνει τα πάντα για να κρατήσει το παιδί της στη ζωή…
O χειρότερος φόβος πραγματικα….
Και τελευταία όλο ερωτήματα και σκέψεις τριγυρίζουν στο μυαλό μου, μετά από μια μανούλα που μου άφησε σχόλιο στο blog μου, πως ξαφνικά και αναπάντεχα έχασε τον νεότατο σύζυγό της…..
Δεν έχω λόγια για το ποίημα…με πήρανε τα κλάμματα….
Κι εμένα, κάθε φορά που το διαβάζω με συγκινεί σαν την πρώτη φορά.
Απλά συγκλονιστικό…. ο θάνατος είναι μια σκέψη που με τρελαίνει όταν σκέφτομαι αγαπημένα πρόσωπα και ελπίζω να αργήσει πολύ να μας επισκεφτεί…
καλά τι να πω??? με ξεπερνάει κατά πολύ…ο χειροτερός μου φόβος μακράν…αααααααααχ
Ενώ από την αρχή του κειμένου πιθανολογείς ότι θα σε φορτίσει συναισθηματικά, πόσο μάλλον αν είσαι ακόμη νέα μανούλα, όσο προχωράς όμως και διαβάζεις κι αρχίζουν τα μάτια να γεμίζουν δάκρυα, δεν σε προετοιμάζει τίποτα για το τέλος.
Τα τελευταία λόγια του ποιήματος τα είπαν όλα…
εξαιρετικο μπραβο
Αχ τί μου έκανες πρωϊνιάτικα!
Συγκλονιστικοί οι διάλογοι στο «Αθώοι Φόβοι». Ο φόβος των γονιών και το τι θ΄απογίνουν τα παιδιά αν φύγω από τη ζωή, ειναι ενας φόβος που θα σε ταλανίζει ακομα κι αν το παιδάκι σου ειναι ενήλικο .. (τουλάχιστον εγώ έτσι το βίωσα κάποια στιγμή που κινδύνεψα να φύγω). Και πίστεψε, ένιωσα πολύ ανυπεράσπιστη κι ασήμαντη μπροστά στα γυρίσματα της ζωής!
Eϊναι δύσκολο…Ισως τελικά να είμαστε «ασήμαντοι» μπροστά στα γυρίσματα της ζωής, με την έννοια ότι δεν είμαστε σε θέση να επηρεάσουμε την έκβασή τους. Μπορούμε μόνο να είμαστε ανοιχτοί στα μαθήματα ζωής, ακόμα και στα πιο σκληρά…