Κατά καιρούς  απασχολεί τα παιδιά μου το ενδεχόμενο του θανάτου μου. Κάποιος συμμαθητής τους έχασε τη μανούλα του κι έτσι συνειδητοποίησαν πως η απώλεια του γονιού δεν υπάρχει μόνο στα παραμύθια, αλλά και στην πραγματική ζωή. Αναρωτιούνται επίσης με αγωνία «πού πάνε οι μαμάδες όταν πεθαίνουν» και «πώς μαθαίνουν από κει που είναι τι κάνουν τα παιδάκια τους».

«Μαμά και κόρη» από τον paintedhouse52, flickr

Δεν σας κρύβω πως όλη αυτή η συζήτηση, φυσιολογική για μικρά (και μεγάλα) παιδιά, με φορτίζει αρκετά, γιατί πατάει τα κουμπιά των χειρότερων φόβων μου: του φόβου της απώλειας των δικών μου γονιών και το τι θ΄απογίνουν τα παιδιά αν εγώ φύγω από τη ζωή. Προσπαθώντας να τα καθησυχάσω και να τους εξηγήσω όσο πιο απλά μπορούσα κάποια πράγματα, ένιωσα – είναι αλήθεια – ανυπεράσπιστη κι ασήμαντη μπροστά στα γυρίσματα της ζωής, στη μοίρα που μας υπερβαίνει και  στην κοινή τύχη των ανθρώπων.

Αναλογίστηκα πόσο όμορφα καθησυχαστικό είναι να νιώθεις πως ακόμα είσαι –  εκτός από ενήλικας με ευθύνες  –   και παιδί, αφού υπάρχουν κάπου οι γονείς σου, που σ΄ αγαπούν και νοιάζονται για τη φροντίδα σου. Και πόσο υποστηρικτικό και απελευθερωτικό είναι να μιλάς για τους φόβους και τις αγωνίες που σε βασανίζουν με τους άλλους ανθρώπους.  Σαν να  συνεισφέρουμε  όλοι μαζί στο μοίρασμα του συλλογικού πόνου και  της κοινής αγωνίας απέναντι στο αιώνιο μυστήριο της ζωής και του θανάτου.

«Εναστρος ουρανός» από το αρχείο της Sakaya Leone

Κι όσες και όσοι παρακολουθείτε τακτικά αυτό το ιστολόγιο γνωρίζετε ότι ο ποιητικός λόγος είναι αυτός που προτιμώ για να εκφράσω τα έντονα συναισθήματα, αυτά ακριβώς που ο φλύαρος νους μας συχνά ακινητοποιεί, εκλογικεύει ή απλώς αποσιωπά. Ο Γεράσιμος Μαρκοράς ήταν ένας σπουδαίος ποιητής, όχι πολύ γνωστός στο ευρύ κοινό, που στο ποίημά του «Αθώοι φόβοι» απέδωσε συγκλονιστικά το διάλογο ανάμεσα στο παιδί και τον μπαμπά, την ώρα που ανοίγουν οι καρδιές, λίγο πριν το βραδινό ύπνο, γύρω από την απώλεια της μάνας. Σας το παραθέτω και είμαι σίγουρη πως θα συγκινηθείτε βαθιά, όπως κι εγώ, από το λυρικό αυτό συνδυασμό σπαραγμού και τρυφερότητας  που μόνο ένας ποιητής μπορεί να μεταφέρει:

Παιδί: Θέλω τη μάνα.
Πατέρας: Επέταξε και στ’ άστρα πάει να ζήσει.
Παιδί: Πως τόσο μάκρος άρρωστη δυνήθηκε να σχίσει;
Πατέρας: Έχουν φτερούγες οι ψυχές.
Παιδί: Γιατί δεν τες απλώνει
τότε η δική μας, μην αυτή τρέξει τ’ αστέρια μόνη;
Πατέρας: Δεν είναι μόνη γύρω της φτεροκοπούν αγγέλοι.
Παιδί: Αν αγγελό της μ’ έλεγε, κοντά της θα με θέλει.
Πατέρας: Ω! δίχως κάλεσμα θεού, ψηλά κανείς δεν πάει.
Κοιμήσου τώρα, ησύχασε.
Παιδί: Και ποιος μου τραγουδάει;
Πατέρας: Εγώ πουλάκι μου.
Παιδί: Εσύ κλαίς.
Πατέρας: Οχι, σ’ εμέ απιθώσου.
Ζάχαρη να’ναι ο ύπνος σου και μέλι τ’ όνειρό σου.
Παιδί: Νυστάζω. Από το πλάγι μου καθόλου μη σπαράξεις.
Δος μου το χέρι – σκιάζομαι μήπως και συ πετάξεις.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι για το πώς να μιλήσουμε  στο παιδί για το θάνατο και πώς να διαχειριστούμε το θέμα της απώλειας:1. Βιώματα γονιών από το φόρουμ parents.gr        2. Πώς να μιλήσουμε στο παιδί για το θάνατο  3. Τι να γνωρίζουμε για τη συμπεριφορά του παιδιού που χάνει ένα κοντινό του πρόσωπο , 4. Πώς βιώνουν τα παιδιά το πένθος συγκριτικά με τους ενήλικες , 5. Το παιδικό πένθος και η αντιμετώπισή του.

Διαβάστε και ακούστε μαζί με τα παιδιά από τον εξαιρετικό ιστότοπο του «Μικρού αναγνώστη» http://www.mikrosanagnostis.gr/library/pageflip51/Default.html το παραμύθι της Μάρως Λοίζου «Ο αθάνατος γαϊδαράκος», που ταιριάζει με το θέμα και είναι ένας τρυφερός τρόπος να τους μιλήσουμε γι΄αυτό.