«Τα παιδιά δεν ακούν πάντα τους γονείς τους. Προτιμούν να  τους μιμούνται» – Τζέιμς Μπόλντουιν

Μια από τις αναπάντεχες εκπλήξεις που μου επιφύλαξε η μητρότητα ήταν η πανηγυρική επαλήθευση των «κλισέ». Ό,τι κάποτε σνόμπαρα και θεωρούσα υπερβολή, αναγκάστηκα με τον τρόπο μου να το δεχτώ μέσα από τη νέα οπτική της μάνας: «Τα παιδιά δίνουν άλλο νόημα στη ζωή» (ναι, δίνουν!), «όταν γίνεις κι εσύ μάνα θα καταλάβεις πώς…» (ναι, καταλαβαίνω!) και το κορυφαίο «τα παιδιά σε αναγκάζουν να γίνεις καλύτερος άνθρωπος (ναι, σε αναγκάζουν!).

Σ΄αυτό το τελευταίο θέλω να σταθώ. Διαπιστώνω καθημερινά  πως αν θέλουμε πραγματικά να ωθήσουμε τα παιδιά μας  προς την ανεξαρτησία, χρειάζεται πρώτα εμείς να σπάσουμε τα δεσμά μας. Και τα πιο ισχυρά και επίμονα δεσμά είναι κάποιες συμπεριφορές και συνήθειες που  συνήθως δεν θέλουμε να υιοθετήσουν τα παιδιά, παρ΄όλο που εμείς οι ίδιοι δεν απαρνούμαστε. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Τα παιδιά μάς αντιγράφουν και μας μιμούνται, ακόμα κι αν τους λέμε να κάνουν το αντίθετο.

«Τρεις θυγατέρες III» από τον greekadman, flickr

Κάθησα λοιπόν και κατέγραψα ένα δεκάλογο  προσωπικών προκλήσεων που έχει να αντιμετωπίσει κάθε γονιός ή επίδοξος γονιός. Οσο πιο συνειδητά ξεκινήσει το «ξεκαθάρισμα» τόσο το καλύτερο. Φυσικά κανείς  δεν είναι τέλειος ούτε υπάρχουν γονείς γκουρού. Θυμήσου πως η ειλικρινής προσπάθεια προς τη σωστή κατεύθυνση είναι από μόνη της ένα ισχυρό μήνυμα προς το παιδί, που βλέπει το γονιό του να παλεύει να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του αντί να παραδίνεται παθητικά σε ό,τι προκύπτει.

Για το καλό των παιδιών σου (και το δικό σου),  λοιπόν, βγάλε συνειδητά από τη ζωή σου όσο πιο άμεσα μπορείς:

1. Την κατινιά και το κουτσομπολιό
Αν συνηθίζεις να σχολιάζεις όλη την ώρα τι κάνουν οι άλλοι, πώς είναι ντυμένοι, πού πάνε κοκ (και να διανθίζεις τα σχόλιά σου με την απαραίτητη «σάλτσα»), σκέψου αν θα σ΄ άρεσε η κόρη σου να είναι η κουτσομπόλα της τάξης. Τη βοηθάς έτσι να χτίσει σχέσεις εμπιστοσύνης και φιλίας με τους συνομηλίκους της; Είναι υγιές για ένα παιδί να μάθει να συνδέεται με τους άλλους μέσα από τέτοιες συμπεριφορές; Προφανώς όχι. Σταμάτα τώρα και αναζήτησε δημιουργικούς  τρόπους επικοινωνίας και εκτόνωσης για όλη την οικογένεια, ξεκινώντας από τον ίδιο σου τον εαυτό.

2. Την εύκολη, ρηχή και ανόητη προσέγγιση της ζωής
Ειδικά τα κορίτσια πιέζονται πολιτισμικά από πολύ νωρίς να ασχοληθούν με το ντύσιμο, το βάψιμο, τα μαλλιά και τα συναφή «κοριτσίστικα» θέματα.  Αντί λοιπόν να ενισχύεις  αυτή την επιρροή, τόνωσε πλευρές της προσωπικότητάς τους που συνδέονται με τα ουσιαστικά τους ενδιαφέροντα και χαρίσματα, τα ταλέντα τους, την κοινωνικότητα και την ανεξαρτησία τους.

3. Το καθισιό
Αν είσαι άνθρωπος του καναπέ, καιρός να ανακαλύψεις τα καλά της άσκησης. Θα βγεις κερδισμένος κι εσύ και τα παιδιά, γιατί η φυσική δραστηριότητα ευεργετεί τη σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία, βελτιώνει την αυτοεκτίμηση και ενισχύει την εμπιστοσύνη στον εαυτό. Τι άλλο να ζητήσει κανείς;

4. Τη διαχείριση του άγχους μέσα από το τσιγάρο, το φαγητό, το ποτό
Αν καταφεύγεις στο ψυγείο, στο αλκοόλ και στον κάπνισμα για να αντέξεις τα επώδυνα συναισθήματα, δείχνεις άθελά σου στα παιδιά ότι το φαγητό, το ποτό, το τσιγάρο είναι αποδεκτοί τρόποι για να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους. Προσανατολίσου σε υγιέστερες επιλογές μέσα από την επικοινωνία με φίλους, καλλιέργησε μια αίσθηση κοινότητας και σύνδεσης, υιοθέτησε μια πρακτική χαλάρωσης για να υποστηρίξεις τον εαυτό σου σε απαιτητικές φάσεις της ζωής.

5.  Την κακομοιριά και τη θυματοποίηση
Γύρω μας υπάρχουν τα πάντα: ομορφιά κι ασχήμια, συμπόνια και σκληρότητα. Οπως έγραψε κάποτε ένας ανώνυμος ποιητής: «Δυο άνθρωποι κοιτούσαν έξω από τα κάγκελα της φυλακής. Ο ένας έβλεπε λάσπες, ο άλλος έβλεπε αστέρια». Πού εστιάζεις  την προσοχή σου; Ποια  εικόνα του κόσμου μεταφέρεις μέσα στην οικογένεια; Ανοίγεις το δρόμο στα παιδιά για να μάθουν ν΄αναγνωρίζουν το όραμα, την ελπίδα, τις ανθρώπινες αρετές και την ομορφιά ή τα ωθείς να προσδοκούν το σκοτάδι και τη σκληρότητα;

6. Τους καυγάδες και τις φωνές μέσα στο σπίτι
Πώς διαχειρίζεσαι τις εντάσεις και τις διαφωνίες στην προσωπική και οικογενειακή ζωή; Με ψυχραιμία, διαλλακτικότητα, ειλικρίνεια και διάθεση επικοινωνίας  ή με απειλές, καρφώματα,  μούτρα και κατεβασμένα ρολά; Ο,τι κι αν κάνεις είσαι το παράδειγμα προς μίμηση.  Αν αδικήσεις το παιδί  ή του μιλήσεις άσχημα, μη διστάσεις να ζητήσεις συγγνώμη. Όχι μόνο δεν θα μειωθεί το κύρος σου, αλλά θα το βοηθήσεις να πάρει ένα σημαντικό μάθημα: να συγχωρεί, να αποδέχεται ότι κανείς δεν είναι τέλειος  και να μην κρίνει αυστηρά τον εαυτό του όταν κάνει  λάθος.

7. Τον υπερβολικό ανταγωνισμό και το κυνήγι των υψηλών επιδόσεων
Δεν υπάρχει πιο ψυχοφθόρο πράγμα για ένα παιδί απ΄το να έχει την πίεση να διαπρέψει σ΄ό,τι κι αν κάνει, προσπαθώντας συνήθως  να ευχαριστήσει τους γονείς, τους δασκάλους ή κάποιον κοινωνικό περίγυρο. Πού είναι η χαρά της ζωής, η απόλαυση του παιχνιδιού και της προσπάθειας, η αγάπη για τη μάθηση; Επειδή το εκπαιδευτικό σύστημα επιβαρύνει από νωρίς και σε παράλογο βαθμό τα παιδιά, χρειάζεται η συνειδητή θετική επιρροή των γονιών για να μετριαστούν οι συνέπειες του ψυχαναγκασμού που υπονομεύει ύπουλα την ψυχική υγεία της νέας γενιάς.

«Αδελφές» από τον greekadman, flickr

8. Τον υπερβολικό χρόνο μπροστά στην οθόνη
Eίναι άδικο και άστοχο να βάζεις κανόνες για τη χρήση του υπολογιστή και της τηλεόρασης στα παιδιά σου όταν εσύ ο ίδιος δεν ξεκολλάς από το Facebook ή έχεις την τηλεόραση όλη την ώρα ανοιχτή μέσα στο καθιστικό. Η αληθινή ζωή είναι εκεί έξω και οι περιορισμοί χρειάζεται να ισχύουν για όλους. Τα παιδιά που περνούν πολύ χρόνο μπροστά σε μια οθόνη έχουν προβλήματα ύπνου, δυσκολία στη συγκέντρωση, μειωμένη σχολική επίδοση και  μεγαλύτερη πιθανότητα να καταλήξουν παχύσαρκα.

9. Tην κριτική του εαυτού σου μπροστά στον καθρέφτη
Αν κάθε φορά που βλέπεις το είδωλό σου κάνεις κι ένα αρνητικό σχόλιο για το σώμα ή το πρόσωπό σου, εκπέμπεις  άθελά σου το επικίνδυνο μήνυμα «δεν είμαι αρκετά καλή».  Τα παιδιά θα σε αντιγράψουν εν ριπή οφθαλμού.
Η αποδοχή της εικόνας μας  είναι το θεμέλιο της αυτοπεποίθησης, γι΄αυτό μπροστά στον καθρέφτη – όσο δύσκολο κι αν είναι στην αρχή – αντί να γκρινιάξεις για τις ρυτίδες σου, απλά χαμογέλασε και πες μια καλή κουβέντα: «Μ΄αρέσει το χαμόγελό μου», «τα μαλλιά μου σήμερα λάμπουν».  Το μήνυμα είναι πανίσχυρο και εκπέμπεται προς όλες τις κατευθύνσεις!

10. Την απουσία πνευματικότητας
Τα μικρά παιδιά έχουν εξ ορισμού στενή επαφή με την πνευματικότητα κι έχουν πολλά να μας διδάξουν για το πώς θα βρούμε κι εμείς τη χαμένη μας σύνδεση.  Οταν πάτε μια βόλτα στο δάσος παρατήρησέ τα πώς εξερευνούν ένα λουλούδι ή πώς απολαμβάνουν με περιέργεια τα θαύματα της φύσης και της ζωής. Σα γονιός το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να τους επιτρέψεις με σεβασμό να ξεδιπλώσουν την εσωτερική τους σοφία, να τα κρατήσεις ασφαλή, να τους δώσεις την ευκαιρία να εκτεθούν σε μια ποικιλία ερεθισμάτων και να τους καλλιεργείς τη φυσική αίσθηση του ηθικού στο χαρακτήρα τους.  Πες τους παραμύθια για ήρωες και ηρωίδες που γιατρεύουν αντί να σκοτώνουν, που αντιπροσωπεύουν αρετές όπως το θάρρος, την  εργατικότητα, την αλληλεγγύη, την προσφορά, το σεβασμό του ίδιου του εαυτού τους και της αξιοπρέπειας των άλλων.

Αν όλα αυτά μαζί σου φαίνονται βουνό μην ανησυχείς, δεν είσαι μόνος! Ολοι μας έχουμε ανοιχτά θέματα, αν όχι με όλες, σίγουρα με κάποιες από τις δέκα προκλήσεις. Το πιο ενθαρρυντικό είναι ότι ακόμα και μια μικρή αλλαγή προς τη σωστή κατεύθυνση μπορεί να φέρει κορυφαία αποτελέσματα. Αν, για παράδειγμα, είσαι του καναπέ (πρόκληση νο 3) ξεκίνα κάθε μέρα να περπατάς μισή ώρα. ΄Η πήγαινε με τα παιδιά για μπάνιο και μπητς βόλλεϋ κάθε Κυριακή (εννοείται ότι θα κολυμπάς και θα παίζεις μαζί τους). Αν έχεις θέμα με την πρόκληση νο 9 (κριτική μπροστά στον καθρέφτη) άρχισε συνειδητά θετικές δηλώσεις φωναχτά (τότε είναι ακόμα πιο ισχυρές). Στην αρχή μπορεί η νέα σου συμπεριφορά να ξενίσει, αλλά μην πτοηθείς. Σύντομα θα σου ανοίξει η όρεξη και για άλλες θετικές αλλαγές, γιατί τα ίδια σου τα παιδιά, αργά ή γρήγορα, θα σε ακολουθήσουν!

Φωτογραφίες: greekadman

Δες ακόμη: Δέκα σκληρές αλήθειες για όλες τις εποχές και
Πώς να μιλάμε στα κορίτσια μας